Play
Ciekawostki
Dictionary
Słowniczek
Smart
Smart

CYRYL I METODY
Cyril a Metoděj

3
Cyril a Metoděj

Dąbrówka: Dzisiaj zabieram Cię w podróż na Morawy.

Mieszko: Chętnie! Pojedziemy pociągiem czy samochodem?

Dąbrówka: To będzie podróż wirtualna!

Mieszko: Ale mnie nabrałaś...

Dąbrówka: Nie martw się, Mieszku - obiecuję, że będzie ciekawie. Opowiem Ci o wielkim państwie słowiańskim, które powstało na początku IX wieku na obszarze dzisiejszych Moraw, Słowacji, Węgier, Czech, Śląska.

Mieszko: A jakie to było państwo?

Dąbrówka: To były Wielkie Morawy. Na czele  państwa stał książę Mojmir, który zjednoczył okoliczne plemiona. Do największego rozkwitu Wielkich Moraw (inna nazwa: Państwo Wielkomorawskie) doszło za panowania księcia Rościsława (846 – 870), który poprosił cesarza bizantyjskiego Michała III o przysłanie  księży na Wielkie Morawy w celu szerzenia chrześcijaństwa.

Mieszko: Czy cesarz spełnił prośbę?

Dąbrówka: Oczywiście! W roku 863 wysłał na Wielkie Morawy uczonych braci: Konstantyna (przyjął  później  imię Cyryl) i Metodego, którzy pochodzili z dużego miasta handlowego Saloniki. Misjonarze zdawali sobie sprawę z tego, że na terenie Państwa Wielkomorawskiego ludzie używali podobnego języka jak rolnicy w okolicach Salonik, dlatego też jeszcze przed przybyciem  na Morawy utworzyli z tego dialektu język starosłowiański, który był przyjmowany przez ludność morawską jako język rodzimy.

Mieszko: To ciekawe!

Dąbrówka: To nie wszystko….Cyryl i Metody stworzyli również pismo - głagolicęnajstarsze pismo słowiańskie. Głagolicę później uproszczono i powstała cyrylica.

GłagolicaGłagolica

Cyryl i Metody przetłumaczyli na język słowiański  także kilka ksiąg liturgicznych. Na Morawach zaczęli szerzyć chrześcijaństwo, uczyli również swoich uczniów pisać i czytać. Dzięki ich działalności na Wielkich Morawach powstały  najstarsze zabytki piśmiennictwa słowiańskiego!

Mieszko: Czyli powstały  pierwsze dzieła literackie w języku słowiańskim.

Dąbrówka: Świetnie! Potęga państwa rosła, wielkomorawskie grody przekształciły się w znaczące ośrodki rzemiosła, handlu i kultury. Na kołach garncarskich tworzono bogato zdobioną ceramikę, na krosnach tkano przepiękne tkaniny. Wśród rzemieślników wyróżniali się kowale i jubilerzy, którzy nauczyli się (zgodnie z bizantyjską modą) wyrabiać guziki i ozdoby z metali szlachetnych. Państwo Wielkomorawskie było znane ze swoich  wyrobów jubilerskich. Dobrze urodzeni nosili morawskie ozdoby lub klejnoty ze srebra i złota. Wielkie Morawy stały się także ważnym centrum handlowym - do innych państw wywożono skóry, futra, konie, srebro; w zamian za to przywożono sól, wonne olejki, drogie tkaniny.

Mieszko: To było faktycznie bardzo rozwinięte państwo.

Dąbrówka: O tamtych czasach mówią nam odkrycia archeologiczne, które znaleziono podczas wykopalisk w okolicy Mikulčic, Nitry, Uherského Hradiště.

Mieszko: Słyszałem, że Mikulčice były bardzo ważnym grodziskiem. Ale co to jest grodzisko?

Dąbrówka: To pozostałość po grodzie albo osadzie obronnej. W tamtych czasach nie było miast, ale były grody. Początkowo to było centrum obronne, później również centrum administracji. Budowano je najczęściej na wzgórzach, które były chronione na przykład przez rzeki, strome zbocza, skały i urwiska. Tam, gdzie była taka potrzeba, budowano z kamienia i drewnianych pali wały obronne, przed którymi wykopywano fosy. Wejście do grodu było chronione bramami.

Mieszko: Dziękuję za wyjaśnienie.

Wielkie Morawy w czasach
panowania Rościsława
Wielkie Morawy za panowania Świętopełka

Dąbrówka: Następcą Rościsława został Świętopełk, który umocnił potęgę Wielkich Moraw. Władca ten rozszerzył  państwo:  na zachodzie - aż po Szumawę i Rudawy, na północy - po środkowy bieg Wisły. Po śmierci Świętopełka w roku 894 doszło do sporu między synami i rozpoczął się rozpad Państwa Wielkomorawskiego.

Mieszko: I nie mogli się pogodzić?

Dąbrówka: Niestety, nie doszli do porozumienia. Ostatnim władcą Państwa Wielkomorawskiego był Mojmir II, który walczył z sąsiadami oraz z młodszym bratem. Do ostatecznego rozpadu państwa przyczyniły się najazdy koczowniczych plemion węgierskich. Nie ulega jednak wątpliwości, że Wielkie Morawy były ogromną potęgą w średniowiecznej Europie.

Mieszko: Miałaś rację – to była ciekawa podróż w czasie.

Budownictwo kamienneArchitektura: Kościoły kamienne

Zapamiętaj!

Wielkie Morawy – państwo, które powstało w IX wieku na terenie dzisiejszych Moraw i Słowacji (koniec około roku 906).

Mojmir – pierwszy władca Wielkich Moraw.

Cyryl (Konstanty) i Metody- misjonarze, którzy szerzyli chrześcijaństwo w Państwie Wielkomorawskim.

Język starosłowiański - język, którym posługiwali się mieszkańcy Wielkich Moraw.

Głagolica - alfabet stworzony przez Konstantego, aby można było zapisywać język staro - cerkiewno - słowiański

Cyril_metodej_1a
Cyril_metodej_4
Cyril_metodej_1b
Kolczyki Średniowieczne guziki
– gombiki
KSIĘGI LITURGICZNE
- księgi zawierające teksty i przepisy dotyczące obrzędów danego kościoła
DIALEKT
- regionalna odmiana języka

Konstanty (przyjął później  imię Cyryl) – był człowiekiem  niezwykle wykształconym, posługiwał się kilkoma językami, mając 26 lat został profesorem filozofii

Metody – był prawnikiem i dyplomatą

W wyniku misji Cyryla i Metodego uznano język starosłowiański jako język liturgiczny.

W Republice Czeskiej 5 lipca obchodzone jest święto państwowe, tzw. Den slovanských věrozvěstů Cyrila a Metoděje

0 800 900 1000 1100 1200 1300 1400 1500 1600 1700 1800 1900 2000
I-VIII wiek IX wiek X wiek XI wiek XII wiek XIII wiek XIV wiek XV wiek XVI wiek XVII wiek XVIII wiek XIX wiek XX wiek XXI wiek