Jan Gutenberg

Mieszko: Witaj Dąbrówko! Co to trzymasz pod ręką?

Dąbrówka: To przecież książka!

Mieszko: Książka? A co to takiego?

Dąbrówka: Ty naprawdę nie wiesz? Książka to dokument piśmienniczy, zapis myśli ludzkiej, najczęściej zawierający wiele stron.

Mieszko: Trudna definicja, jakby wyjęta z jakiegoś słownika. Oczywiście, że wiem, czym są książki... A kiedy ludzie na naszych terenach nauczyli się pisać?

Dąbrówka: Umiejętność czytania i pisania pojawiła się na ziemiach czeskich i morawskich wraz z przybyciem, w 863 roku, na tereny Wielkich Moraw misjonarzy - Konstantego (Cyryla) i Metodego.

Mieszko: Oni właśnie stworzyli alfabet, rozszerzali piśmiennictwo.

Dąbrówka: Do najstarszych tekstów należą natomiast legendy i opowiadania z żywotów świętych oraz kroniki. Do najstarszych czeskich kronik należy Kronika Kosmasa ("Kosmova kronika česká"). W niej po raz pierwszy zanotowano legendy o powstaniu państwa czeskiego. Autor opisuje bowiem zdarzenia, które zaszły za jego życia, dzięki czemu mamy możliwość przyjrzenia się najstarszym czeskim dziejom. Kronika Kosmasa należy do najwspanialszych literackich i historycznych skarbów narodu czeskiego. Kolejnym cennym zabytkiem literackim jest Kronika Dalimila ("Dalimilova kronika").

Mieszko: A w jaki sposób powstawały w tamtych czasach książki?

Dąbrówka: Dawno, dawno temu książki przepisywano ręcznie - najczęściej w klasztorach - z tego powodu było ich niewiele i były bardzo drogie, toteż tylko mała liczba ludzi mogła posiadać na własność książki. Książki w średniowieczu były bogato zdobione.

Mieszko: Pierwsza literka w tekście to inicjał, prawda?

Dąbrówka: Jedynka za wiadomości! Warto dodać, że w tamtych czasach czytać i pisać potrafiła tylko garstka ludzi - najpierw tylko mnisi i duchowni, później do nich dołączyli książęta, królowie, szlachta.

Mieszko: Ale ciekawa historia… Gdybym urodził się na przykład wtedy w rodzinie rolnika, mamusia nie mogłaby mi czytać bajek na dobranoc?

Dąbrówka: Wyobraź sobie, że nawet niektórzy królowie nie potrafili czytać!

Mieszko: Wstyd się przyznać…. Co było dalej?

Dąbrówka: W XV wieku (w 1450 roku) niemiecki złotnik Jan Gutenberg wynalazł ruchome czcionki drukarskie, czyli pojedyncze litery z metalu, z których można było układać strony tekstu w ramce i wiele razy odbijać – drukować. Z przymrużeniem oka możemy porównać ten proces do stemplowania. Ten wynalazek bardzo ułatwił powielanie tekstów. Pierwszą księgą, którą Gutenberg wydrukował, była Biblia.

Mieszko: To świetny wynalazek, który umożliwił rozpowszechnienie się słowa pisanego oraz spadek cen książek.

Dąbrówka: W zasadzie tak, ale w tamtych czasach książki były naprawdę bardzo drogie. Wiesz, że za książkę można było kupić nawet kilka wsi?

Mieszko: Tego akurat nie wiedziałem…

Dąbrówka: Druk w znacznej mierze przyspieszył przekazywanie informacji, coraz więcej ludzi umiało pisać i czytać, dzięki czemu nastąpił szybszy rozwój w różnych dziedzinach. Uczeni nawzajem mogli korzystać ze swojej wiedzy.

Mieszko: Wynalazek druku jest jednym z najważniejszych wydarzeń w historii. Co by było, gdyby Gutenberg nie wpadł na ten genialny pomysł?

Dąbrówka: Najprawdopodobniej ktoś inny wynalazłby druk…

Mieszko: A gdyby nie wynaleziono w ogóle druku?

Dąbrówka: Trudno mi sobie wyobrazić życie bez książek, gazet, ulotek, które znajdujemy codziennie w naszej skrzynce na listy. Dzięki temu wynalazkowi wiedza stała się dla wszystkich ogólnie dostępna. Wynalezienie druku zapoczątkowało nową erę w dziejach ludzkości.

Mieszko: No właśnie...