Play
Ciekawostki
Dictionary
Słowniczek
Smart
Smart

Kazimierz WIELKI

7
Kazimierz Wielki
Lucemburkové

Mieszko:  Czy wiesz, który król był ostatnim władcą z dynastii Piastów?

Dąbrówka:  Tyle jest tych królów, chyba wszystko mi się pomyliło...

Mieszko: Książę Kazimierz (syn Władysława Łokietka) w 1333 roku objął władzę po ojcu i koronował się w Krakowie na króla. Odziedziczył Polskę słabą i wyniszczoną wojnami, musiał więc zapewnić krajowi pokój, ale chciał też odzyskać tereny uprzednio należące do Polski. Nie udało mu się odebrać Śląska, który został pod panowaniem  królów czeskich. Papież kazał natomiast  Krzyżakom oddać Kujawy i ziemię dobrzyńską, wcześniej zabrane podstępnie Polakom. Na mocy testamentu Kazimierz otrzymał także Ruś Halicką (chociaż nie obyło się to bez przelewu krwi),  dzięki czemu opanował drogi handlowe na wschód i gospodarka mogła się rozwijać.

Dąbrówka: W jaki sposób król Kazimierz rządził krajem?

Mieszko: Król Kazimierz zasłynął również jako budowniczy, ponieważ zakładał  nowe miasta, a stare obwarowywał murami.  Pod Krakowem powstało wtedy miasto, które otrzymało nazwę od imienia króla - Kazimierz, będące później dzielnicą Krakowa. Król wzniósł także na granicach państwa ponad pięćdziesiąt  zamków, by wzmocnić system obronny kraju. W czasie pokoju zamki były rezydencjami władcy, gdy dochodziło do wojny, broniły  granic państwa i dawały schronienie okolicznej ludności. Warto dodać, że do obiegu wprowadzono nową monetę - grosz srebrny. Król wspomagał również budowę kościołów. Dbał o dobrobyt mieszczan. Był opiekunem ludzi ubogich, dlatego nazywano go "królem chłopów". W czasach  panowania  króla Kazimierza stworzono  prawo, według którego w całym królestwie wszystkich mieszkańców sądzono jednakowo.

Dąbrówka:   Kazimierz był sprawiedliwym i mądrym królem, prawda?

Mieszko:   Oczywiście!  Właśnie dlatego jako jedyny król otrzymał przydomek "Wielki".  Król Kazimierz Wielki był dobrym dyplomatą, dlatego nie prowadził wojen, ale rozwijał państwo poprzez zawieranie umów międzynarodowych. Król chciał także, aby jego poddani byli  ludźmi mądrymi i wykształconymi.  W 1364 roku założył w Krakowie  Akademię Krakowską, najstarszą uczelnię na ziemiach polskich.

Dąbrówka: Współczesna nazwa tej uczelni to Uniwersytet Jagielloński, prawda? 

Mieszko:  Masz rację, Dąbrówko!  Warto dodać, że Kazimierz Wielki często zapraszał do Krakowa wybitnych ludzi. Odwiedził go m.in. cesarz i król czeski – Karol IV. Uroczystości i turnieje odbywały się na Wawelu. Do historii przeszła uczta, która miała miejsce u bogatego kupca Mikołaja Wierzynka. Biesiadnicy na długo zapamiętali wspaniałe przyjęcie, na które przybyli najważniejsi władcy ówczesnej Europy. Do dzisiaj na Rynku w Krakowie istnieje restauracja „Wierzynek“.

Dąbrówka:   Dlaczego Kazimierz Wielki był ostatnim królem z dynastii Piastów?

Mieszko: Pomimo, że Kazimierz Wielki  był aż czterokrotnie żonaty, nie doczekał się syna, który mógłby odziedziczyć po nim tron. Był ostatnim władcą z dynastii piastowskiej, która wymarła po mieczu – bez potomka męskiego. Po śmierci Kazimierza Wielkiego (w 1370 r.) tron polski otrzymał, na mocy testamentu, węgierski król Ludwik. Ten władca jednak rzadko przebywał w Polsce, dlatego w Krakowie władzę sprawowała matka Ludwika, siostra Kazimierza Wielkiego - Elżbieta Łokietkówna.  Należy dodać, że dwunastoletnie rządy Ludwika nie należały do szczęśliwych.

Dąbrówka:   O jakim królu mówi przysłowie: "Zastał Polskę drewnianą a zostawił murowaną"?

Mieszko:   Nie ulega wątpliwości, że  w tym przysłowiu jest mowa o Kazimierzu Wielkim.

Akademia
Krakowska

Zapamiętaj!

  • Kazimierz Wielki  był ostatnim królem z dynastii Piastów. 
  • W 1364 roku założono w Krakowie  Akademię Krakowską.
  • Uczta u Wierzynka - słynna uczta w Krakowie, na którą przybyli władcy ówczesnej Europy.
Kazimierz_wielki_3
Kazimierz_wielki_1
Kazimierz_wielki_2
Kazimierz_wielki_4
Popiersie
Kazimierza Wielkiego
w Kopalni Soli
w Wieliczce
„Zastał Polskę drewnianą
a zostawił murowaną”
Srebrny grosz
Kazimierz Wielki był dobroczyńcą górników pracujących w kopalniach soli, ponieważ założył dla nich szpital, przytułek dla starców i inwalidów. W czasie panowania Kazimierza Wielkiego stworzono przepisy, które chroniły górników ze względu na pracę w niebezpiecznych warunkach.

W Bochni i Wieliczce istnieją do dnia dzisiejszego najstarsze polskie kopalnie soli, których początki  sięgają XIII wieku. Według legendy pokłady soli odkryto, gdy do Polski przybyła Kinga – żona księcia Bolesława Wstydliwego. Pierścień, który wrzuciła do jednej z węgierskich żup solnych, cudownie przeniósł się do miejsca pod Krakowem, gdzie nakazała kopać. Legenda legendą, ale Kinga naprawdę sprowadziła do Polski doświadczonych górników. Sól w tych czasach była bardzo droga, potrzebowano jej na wielką skalę do konserwacji mięs, innych potraw i odpowiedniego smaku. Powiadano, że co trzeci dukat w królestwie pochodził z Wieliczki.

Ulubienicą Kazimierza Wielkiego była jego wnuczka Elżbieta - córka Bogusława V, księcia pomorskiego.  Elżbieta została żoną króla niemieckiego, czeskiego i cesarza rzymskiego – Karola IV. Ślub odbył się w Krakowie na dworze Kazimierza. Ciekawostką jest, że Elżbieta odznaczała się niezwykłą silą fizyczną - łamała w ręku podkowy, zginała pancerze, skręcała noże. Jednym z synów Elżbiety był Zygmunt – przyszły cesarz, król czeski i węgierski.

DYPLOMATA
- człowiek, który potrafi rozwiązać trudne sprawy tak, aby nie urazić innych osób
0 800 900 1000 1100 1200 1300 1400 1500 1600 1700 1800 1900 2000
I-VIII wiek IX wiek X wiek XI wiek XII wiek XIII wiek XIV wiek XV wiek XVI wiek XVII wiek XVIII wiek XIX wiek XX wiek XXI wiek